O gminie
Czyn legionowy dał podwaliny pod odrodzenie się niepodległej Rzeczpospolitej po I wojnie światowej. Na polach bitew o wolną Polskę walczyli również legioniści z Czechowic, Dziedzic oraz okolicznych miejscowości. W drogę, która przyniosła Ojczyźnie niepodległość, wymaszerowali sprzed budynku starej karczmy „U Stryczka” 25 sierpnia 1914 roku. W setą rocznicę ich wymarszu odbyła się tam upamiętniająca ten dzień uroczystość.
W Apelu pamięci w 100. Rocznicę wymarszu dziedzickich ochotników do Legionów Polskich Marszałka Józefa Piłsudskiego wzięli udział mieszkańcy Gminy Czechowic-Dziedzice, przedstawiciele władz samorządowych z Burmistrzem Czechowic-Dziedzic Marianem Błachutem i Przewodniczącym Rady Miejskiej Damianem Żelaznym, kombatanci, harcerze i strzelcy Związku Strzeleckiego „Strzelec”.
Przed Apelem do zebranych przemówili Burmistrz Czechowic-Dziedzic Marian Błachut oraz Erwin Woźniak, kustosz Izby Regionalnej w Czechowicach-Dziedzicach, prawdziwy pasjonat i strażnik pamięci i historii Czechowic-Dziedzic. Burmistrz Marian Błachut zauważył, że choć przed dzisiejszą młodzieżą historia nie stawia tak wielkich wyzwań jak przed stu laty, rocznicę wymarszu legionów przychodzi nam obchodzić w czasach, kiedy o granice Polski zaczyna się - niestety - ocierać wojenna zawierucha. Erwin Woźniak przypomniał, że wśród 40 wychodzących z Dziedzic legionistów Polowej Drużyny Sokolej, znakomitą większość stanowili młodzi, 19-20-letni zaledwie mężczyźni. Zauważył też, że dziedzicki wkład w zbierające się w Cieszynie Legiony z całego regionu był pokaźny, bo przeszło 10 procentowy!
Po uroczystym Apelu pamięci, pod tablicą upamiętniającą wymarsz legionistów, która na budynku dawnej karczmy przy ulicy Legionów 20 zawisła przed dziesięcioma laty złożono wiązani kwiatów. Pieśń legionowa „My, Pierwsza Brygada”, zabrzmiała wyjątkowo doniośle i uroczyście…
***
Dla upamiętnienia czynu legionowego Towarzystwo Przyjaciół Czechowic-Dziedzic przygotowało wystawę, na której zgromadzono ocalałe liczne pamiątki po naszych legionistach, takie jak odznaczenia, dokumenty osobiste, zdjęcia, książki i gazety, życiorysy i inne.
Wystawa z okazji setnej rocznicy utworzenia Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego
15-20 września 2014 r. godz. 11-18, a później w godzinach pracy Izby Regionalnej.
Izba Regionalna Miejskiego Domu Kultury w Czechowicach-Dziedzicach ul. Niepodległości.
Organizatorzy: Towarzystwo Przyjaciół Czechowic-Dziedzic, Miejski Dom Kultury w Czechowicach-Dziedzicach.
***
Czterdziestu ochotników z dziedzickiej Polowej Drużyny Sokolej, którzy pod komendą Adolfa Janika wyjechali 25 sierpnia 1914 r. spod restauracji Jana Stryczka do punktu zbornego Legionów w Cieszynie, to: Andrzejak Feliks, Bolek Jan, Bohucki Karol (na zdjęciu poniżej - nr 1), Budny Andrzej, Budny Antoni (2), Danel Adolf, Gabryś Emil (3), Gazda Marceli (4), Gola Karol, Janik Adolf (5), Janusz Jan (6), Jarolim Franciszek, Kalarus Franciszek (7), Kisza Jan, Kluba Jan, Kopeć Franciszek I, Kopeć Franciszek II, Krzus Franciszek (8), Kuś Antoni, Linek Karol, Łaszczok Jan (9), Łaszczok Wiktor (10), Nycz Jan, Paszek Karol (11), Przewoźnik Augustyn, Piprek Stefan, Pryszcz Wiktor, Ptaskis Piotr, Sajdok Józef, Stojek Jan, Stryczek Jan, Tomanek Karol, Tyc Ludwik (12), Wajgel Jan (13), Waca Engelbert, Wampuszyc Edward, Wardas Florian, Wardas Karol, Woleński Tadeusz (14), Żółkiewski Piotr (15).
Nie wszyscy z nich ochotnicy stali się legionistami (względy zdrowotne, konieczność powrotu do pracy, np. w szkołach itp). Z wymienionych czterdziestu ochotników w legionach pozostało 21, a mianowicie: Andrzejak Feliks, Budny Antoni, Danel Adolf, Gazda Marceli, Janik Adolf, Jarolim Franciszek, Kalarus Franciszek, Krzus Franciszek, Kuś Antoni, Łaszczok Jan, Paszek Karol, Przewoźnik Augustyn, Sajdok Józef, Stojek Jan, Tyc Ludwik, Waca Engelbert, Wajgel Jan, Wampuszyc Edward, Wardas Florian, Wardas Karol, Woleński Tadeusz. Innymi drogami, w różnych okresach i z różnych miejscowości, do Legionów Polskich trafili: Borgieł Jan, Czyż Karol, Jurczyk Józef, Kopeć Alojzy, Kotara Józef, Pryszcz Wiktor, Roszkowski (imię nieznane), Smolarz Emil, Wizner Leopold (ps. Kędzierski).
Po zakończeniu I wojny światowej w Czechowicach i Dziedzicach osiedlili się następujący legioniści: Gajdzica Józef, Grodziak Marcin, Koutny Aleksander, Koźbiał Tadeusz, Kucia Ludwik, Mrozik Antoni, Rohrich Józef, Surowiak Zygmunt, Waryas Wawrzyniec. Nie wszystkim jednak dane było dojść do wolnej i niepodległej Polski, bo oddali za nią swoje życie. Feliks Andrzejak poległ pod Mołotkowem 29 października 1914 r., Jan Stojek poległ pod Kostiuchnówką 5 listopada 1915 r. Leopold Wizner (ps. Kędzierski) poległ w 1919 r., Roszkowski (imię nieznane) poległ w boju. Na szacunek i szczególne uznanie zasłużyli kawalerowie Orderu VIRTUTI MILITARI - Marceli Gazda, Wawrzyniec Waryas, Ludwik Tyc i Tadeusz Woleński.
TPCZDZ, SR, ŁP
Urząd Miejski w Czechowicach-Dziedzicach
Plac Jana Pawła II 1
43-502 Czechowice-Dziedzice
tel: 32 214 71 10, Fax: 32 214 71 52
e-mail: um@um.czechowice-dziedzice.pl