12 czerwca 2013 r. spędziliśmy w Ostrawie. W muzeum tego miasta wysłuchaliśmy opowieści pani przewodnik na temat jego założycieli. Zobaczyliśmy wiele interesujących makiet, posągów i przedmiotów z dawnych lat. Kolejną atrakcją wycieczki był Nowy Ratusz i wjazd na 85m wieżę. Rozciągał się stamtąd wspaniały widok na całą Ostrawę. 

Ostrawa otrzymała nazwę od rzeki Ostrawicy, która dzieli miasto na część morawską i śląską. Rdzeń słowa Ostrawa oznacza „ostro, szybko, bystrze cieknącą rzekę“. Zasiedlenie terenów, na których leży dzisiejsze miasto, jest udokumentowane już w starszej epoce kamiennej. Mniej więcej przed 25 tysiącami lat na wzgórzu Landek swoje obozowiska mieli łowcy mamutów, o czym świadczą liczne znaleziska archeologiczne. Najcenniejszym odkryciem dokonanym w roku 1953 była licząca 48 mm figurka, tors postaci kobiecej z hematytu, która jest nazywana Petřkovicką (Landecką) Wenus. Archeolodzy znaleźli dowody na to, że prawieczni łowcy używali węgla z pokładów wybiegających na powierzchnię jako paliwa. Chodzi o pierwsze udokumentowane użycie węgla kamiennego na świecie. Na legendarnym wzgórzu Landek w VIII stuleciu jedno ze swoich licznych grodzisk zbudował szczep słowiański Hołasiców. Kiedyś w drugiej połowie XIII wieku kamienny zamek założył tu król czeski Przemysław Otokar II.

Do najstarszych wsi ostrawskich należy Polska (obecnie Śląska) Ostrawa, która jest wspomniana w jednym z dokumentów papieża Grzegorza IX już w 1229 roku. Do strzeżenia granicy między państwem polskim i czeskim na cyplu nad zbiegiem rzeki Łucyny z Ostrawicą został zbudowany Zamek Śląsko-Ostrawski odnotowany w dokumencie z roku 1297. Obecnej Morawskiej Ostrawie, której nazwa po raz pierwszy jest podana w testamencie biskupa ołomunieckiego Bruna ze Schauenburga w roku 1267, prawa miejskie zostały nadane z całą pewnością jeszcze przed rokiem 1279. Nowo budowane miasto stało się ośrodkiem dla wsi biskupich w okolicy. Jego punkt centralny stanowił czworokątny rynek (obecny plac Masaryka). W 1362 roku król i cesarz Karol IV przyznał mu prawo odbywania 16-dniowego targu dorocznego. Przywilej ten oznaczał podniesienie prestiżu Ostrawy, dzięki czemu miast na lewym brzegu Ostrawicy w XIV wieku mogło się przemienić na ważny punkt na mapie średniowiecznych kupców. Wojny husyckie życia miasta zbytnio nie zakłóciły. W roku 1438 na krótki okres zdobył go hetman husycki Jan Čapek ze Sán, a po nim wojownik Jan Talafus z Ostrowa. W roku 1437 Morawska Ostrawa ostatecznie została włączona do posiadłości hukvaldskiej, której losy dzieliła aż do roku 1848.

Jedynym kamiennym budynkiem w mieście, oprócz zamku (siedziby burgrabiego), był kościół św. Wacława (pierwsza pisemna wzmianka 1297). Podstawowy układ murów miejskich został zbudowany w latach 1371 – 1376. Budynek ratusza na obecnym placu Masaryka po raz pierwszy jest przypominamy w roku 1539. Poddany on został kilku przeróbkom budowlanym, współczesny wygląd pochodzi z roku 1859. W roku 1564 jest udokumentowane istnienie drewnianego kościółka św. Katarzyny w Hrabovej. W pierwszej połowie XVI stulecia pozycja Ostrawy umocniła się dzięki rozwojowi produkcji rzemieślniczej, przede wszystkim sukiennictwa, tkactwa i krawiectwa. Ważnym elementem gospodarki stała się intratna hodowla ryb. W roku 1533 miasto zakupiło wieś Čertovą Lhotę (obecne Mariánské Hory), a w roku 1555 Přívoz. W życie Morawskiej Ostrawy obok wypraw wojskowych niekorzystnie ingerowały też katastrofy żywiołowe – powodzie i pożary. Największy pożar w roku 1556 praktycznie zniszczył domy w rynku. W roku 1625 około połowy mieszkańców zmarło w wyniku epidemii morowej. W okresie wojny trzydziestoletniej Morawska Ostrawa należała do najbardziej poszkodowanych miast na ziemiach czeskich. Okupowały ją wojska duńskie, od roku 1642 od strony śląskiej Szwedzi.

Ożywienie życia gospodarczego w regionie ostrawskim przyniosło odkrycie węgla w roku 1763 w dolinie Burňa v Polskiej Ostrawie. Jego obecność cztery lata później potwierdził fachowiec górniczy Jan Jakub Lutz. Pomimo to regularne wydobycie właściciel posiadłości Franciszek Józef hrabia Wilczek rozpoczął dopiero w roku 1787. Przyłączenie Galicji do monarchii w 1772 roku umożliwiło poszerzenie handlu bydłem i częściowo pobudziło rozwój gospodarczy. Gwałtowny rozwój aglomeracji spowodowało w roku 1828 założenie huty we wsi Vítkovice przez arcybiskupa ołomunieckiego Rudolfa Habsburga. Podłączenie do Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda w roku 1847 za pośrednictwem dworców w Svinovie i Přívozie spowodowało, że Ostrawa w drugiej połowie XIX wieku stała się jednym najważniejszych ośrodków przemysłowych monarchii austro-węgierskiej. Rozkwit przemysłu wywołał też napływ ludności. W roku 1830 w Morawskiej Ostrawie mieszkało niespełna dwa tysiące ludzi, za pięćdziesiąt lat ich liczba przekroczyła 13 tysięcy. Znaczenie wzrósł udział ludności niemiecko- i polskojęzycznej. Ludność napływowa zamieszkała głównie szereg kolonii robotniczych w Polskiej Ostrawie, Vítkovicach i innych gminach. Życie społeczne i kulturalne narodowości żyjących w mieście na przełomie XIX i XX stulecia skupiało się w czeskim Domu Narodowym (obecnie Teatr J. Myrona), Domu Niemieckim (zniszczony pod koniec 2. wojny światowe), Domu Polskim i Teatrze Miejskim (obecnie Teatr A. Dvořáka). Najważniejszą budowlą kościelną była dokończona w roku 1889 bazylika pw. Boskiego Zbawiciela. Po powstaniu Republiki Czechosłowackiej w roku 1918 Ostrawa dzięki hutom i kopalniom zachowała wyżną pozycję gospodarczą i powoli przekształcała się w centrum administracyjne, społeczne i kulturalne.

Po roku 1945 i w latach pięćdziesiątych XX wieku Czechosłowacja przestawiała się na rozwój górnictwa, stalownictwa i innych dziedzin przemysłu ciężkiego. Jego ośrodkiem stała się Ostrawa, w tym czasie nazywana „miastem węgla i stali“ albo też „stalowym sercem republiki“. W roku 1949 rozpoczęto budowę rozległego kompleksu przemysłowego Nowej Huty w Ostrawie-Kunčicach. Masywne wspieranie przemysłu ciężkiego oznaczało napływ nowej siły roboczej do Ostrawy i okolicy. W ówczesnych peryferyjnych dzielnicach miasta wyrósł szereg nowych osiedli, przede wszystkim Poruba, Zábřeh, Hrabůvka, później Výškovice i Dubina. Ostrawa w roku 1945 stała się siedzibą Wyższej Szkoły Górniczej (przeniesiona z Příbramia) oraz filii Wydziału Pedagogicznego brneńskiego Uniwersytetu Masaryka. Usamodzielniła się ona w roku 1959, natomiast w roku 1991 wydział został włączony do nowo powstałego Uniwersytetu Ostrawskiego. Życie kulturalne i społeczne zapewniały dwie stałe sceny obecny Teatr Antonína Dvořáka (od r. 1945 Teatr Ziemski, 1949 – 1990 Teatr Zdeňka Nejedlégo) oraz Teatr Jiřego Myrona (Dom Narodowy, 1945 – 1954 Teatr Ludowy). Wzięciem głównie wśród młodych widzów cieszy się Teatr Petra Bezruča (założony w r. 1948 jako Teatr Młodych) oraz Scena Kameralna Aréna (od roku 1951 Teatr Muzyki). Dla młodych widzów w roku 1946 została otwarta amatorska scena kukiełkowe o nazwie Drewniane Królestwo, od roku 1953 zawodowy Teatr Lalek. W roku 1954 rozpoczęła swoją działalność koncertową obecna Filharmonia Janáčka Ostrawa.

Do istotnych zmian politycznych i gospodarczych doszło po roku 1989. Ostrawa stała się miastem statutowy na czele z prezydentem, zarządem i radą miasta wybieraną w wolnych i demokratycznych wyborach. W wyniku restrukturyzacji przemysłu w zdecydowany sposób została zatrzymana działalność górnicza. Ostatni wózek węgla wydobyty 30 czerwca 1994 r. z szybu „Odra“ w Přívozie (wcześniej Kopalnia „František“) zakończył ponad dwa stulecia trwającą historię prowadzenia aktywnej eksploatacji górniczej w Ostrawie. Vítkovickie wielkie piece, stanowiące wyraźną dominantę miasta, wygasły w roku 1998. W Vítkovicach zaczęsto się przestawiać na produkcję maszynową. Na terenie miasta stalownictwo skoncentrowało się w Nowej Hucie (obecnie Arcelor Mittal). Na mocy bulli papieskiej Ad Christifidelium spirituali, wydanej przez Jana Pawła II, w dniu 30 maja 1996 r. Ostrawa stała się miastem siedziby diecezji ostrawsko-opawskiej. Bazylika Boskiego Zbawiciela została podniesiona do katedry. Dramatycznym wydarzeniem w życiu miasta i wielu jego mieszkańców była powódź w lipcu 1997 roku, oznaczana jako „tysiącletnia woda“. Szkody spowodowane największą powodzią w historii Ostrawy zostały oszacowane na ponad cztery miliardy koron. Od roku 2000 Ostrawa stała się stołecznym miastem nowo utworzonego okręgu ostrawskiego, obecnie morawsko-śląskiego.

Następnie udaliśmy się do Muzeum Górnictwa. Tam prezentowany nam był sprzęt górników używany w kopalniach w zamierzchłych czasach, oglądaliśmy krótki film o działaniu kopalni oraz mieliśmy okazję przejść po torze treningowym imitującym wąskie tunele kopalni. Było to dla nas wyjątkową przygodą. Po wyjściu z muzeum dotarliśmy do ostatniego punktu wycieczki, którym był odnowiony fort. Tam zobaczyliśmy m.in kapliczkę, w której były pokazane ogromne rzeźby drewniane. Zmęczeni ale bardzo zadowoleni z wycieczki, wsiedliśmy do autobusu i skierowaliśmy się w stronę Orlovej.

Marta Krawczyk, Paulina Gruba, Monika Zagórska