Pojęcie zarządzanie w tradycyjnym rozumieniu to permanentny proces decydowania. W sytuacjach kryzysowych zarządzanie ma na celu zwiększenie poczucia bezpieczeństwa i efektywności prowadzonych działań ratowniczych.

Termin zarządzanie kryzysowe pojawił się w Polsce po powodzi w 1997 r. Po tej dacie podjęte zostały doraźne regulacje prawne, które częściowo poprawiły sytuację w tym zakresie, ale nie stworzyły podwalin pod budowę kompleksowego systemu ochrony ludności. Jedną z prób uregulowania tej problematyki jest ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (ZK).

Nasz kraj oparty jest na systemie administracji publicznej, która w czasie wystąpienia sytuacji kryzysowej przejmuje rolę koordynującą w zależności od poziomu na jakim wystąpiło zagrożenie. Każdy z poziomów administracji inaczej będzie definiował sytuację kryzysową i uzależniał ją odpowiednio od skali zagrożenia jakie sytuacja będzie powodowała.

Definicję zarządzania kryzysowego zawiera przywołana powyżej ustawa ZK - "jest to działalność organów administracji publicznej będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, usuwaniu ich skutków oraz odtwarzaniu zasobów i infrastruktury krytycznej".

W celu uporządkowania procesu zarządzania kryzysowego przyjmuje się postępowanie zgodne z czterema fazami:

1. Faza zapobiegania – polega na podejmowaniu działań wyprzedzających, które pozwolą na wyeliminowanie i zredukowanie wystąpienia sytuacji kryzysowej oraz ograniczenie jej skutków. W jej ramach dokonuje się w szczególności:

• analizy zagrożeń – ich identyfikacji i inwentaryzacji, określenia ich źródeł i prognozy skutków ich wystąpienia,
• monitorowania wydarzeń mogących skutkować powstaniem zagrożenia,
• sporządzenia bilansu dostępnych zasobów (sił i środków),
• przygotowania planu działań prewencyjnych.
  
  

2. Faza przygotowania – polega na planowaniu wszelkich możliwych sposobów reagowania w przypadku wystąpienia konkretnych sytuacji kryzysowych, w szczególności:

• opracowaniu planów ochrony,
• tworzeniu warunków organizacyjnych, technicznych i finansowych sprawnego zarządzania kryzysowego,
• stworzeniu skutecznych systemów łączności i monitoringu,
• utrzymywaniu systemów ostrzegania i alarmowania,
• tworzeniu baz magazynowych, baz danych o możliwościach pozyskiwania niezbędnych środków
• i materiałów,
• szkoleniu służb ratowniczych, edukacji społeczeństwa.
  
  

3. Faza reagowania – polega na podjęciu działań w zakresie udzielenia pomocy poszkodowanym oraz działań prowadzących do ograniczenia strat i zniszczeń, w szczególności:

• uruchomieniu procedur stosownych do występujących zagrożeń, w tym zadysponowanie odpowiednich sił i środków,
• uruchomieniu procesu całodobowego przepływu informacji,
• koordynacji i kierowaniu prowadzonymi działaniami aż do ustania przyczyn powstania zagrożenia,
• gromadzeniu i dokumentowaniu informacji,
• prognozowaniu rozwoju sytuacji i skutków podejmowanych działań.
  
  

4. Faza odbudowy – polega na prowadzeniu działań przywracających stan pierwotny, stan sprzed wystąpienia sytuacji kryzysowej. Dzieli się na działania krótkofalowe - zapewniające minimalny standard poszkodowanym i działania długofalowe- zapewniające odbudowę zniszczonych miejsc wraz z ich zabezpieczeniem przed zniszczeniem w przypadku wystąpienia po raz kolejny sytuacji kryzysowej. Do działań podejmowanych w ramach tej fazy należy w szczególności:

• szacowanie powstałych szkód i strat,
• uruchomienie programu pomocy finansowej dla poszkodowanych,
• odbudowa i przywrócenie sprawności infrastruktury krytycznej,
• odtworzenie i uzupełnienie zasobów oraz przywrócenie gotowości podmiotów ratowniczych,
• sporządzenie analiz i raportów z prowadzonych działań,
• rozliczenie kosztów działania,
• modyfikacja i aktualizacja planów ochrony.

Podsumowując, aby uniknąć, a raczej co bardziej prawdopodobne zminimalizować prawdopodobieństwo wystąpienia sytuacji kryzysowej musimy nauczyć się z nią żyć i postępować. W tym celu potrzebne są nam procedury i wytyczne, które stworzą „podręcznik najlepszych praktyk”. Taki podręcznik stworzyła ustawa o zarządzaniu kryzysowym nazywany Planem Zarządzania Kryzysowego, zgodnie z zapisem w art. 5. Powyższe Plany sporządzane są na wszystkich poziomach władzy - centralnym, wojewódzkim, powiatowym oraz gminnym.